Τέσσερα μεγάλα ερωτήματα, που συνοψίζονται στο πως θα χειρισθεί το μεγάλο "ασθενή" της ενέργειας που λέγεται ΔΕΗ, τι στάση θα τηρήσει με την πώληση του 17%, τι θα κάνει στο μέτωπο του ΔΕΣΦΑ, και πως θα κινηθεί ως προς το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου, ζητούν απαντήσεις από τον νέο υπουργό Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη.
Στο πρώτο και πιο σύνθετο κεφάλαιο, αυτό της ΔΕΗ, ο νέος υπουργός παραλαμβάνει την εποπτεία μιας επιχείρησης για την οποία η κυβέρνηση δεν έχει μέχρι σήμερα βρει τις απαντήσεις απέναντι στις μνημονιακές προκλήσεις της επόμενης ημέρας. Πόσο μάλλον όταν εκκρεμεί πάντα το θέμα της πώλησης του 17% της επιχείρησης.
Τζίρος, κέρδη, μερίδια μειώνονται, όταν φέσια, επισφάλειες, οφειλές, και μνημονιακές επιβαρύνσεις μεγεθύνονται, πνίγοντας την ΔΕΗ και καθιστώντας αδύνατο το δανεισμό με βιώσιμους όρους από τις αγορές. Της χρωστούν 3 δισ. ευρω απλήρωτους λογαριασμούς, νοικοκυριά, επιχειρήσεις, βιομηχανίες και κράτος, ενώ η ίδια χρωστά σε εργολάβους 900 εκατ. ευρώ, πολλά εκ των οποίων ληξιπρόθεσμα.
Σε αυτή τη δυσεπίλυτη εξίσωση, που συνίσταται στο πως η ΔΕΗ αφενός θα ανταποκριθεί στις μνημονιακές της υποχρεώσεις (δημοπρασίες ΝΟΜΕ και απώλεια μεριδίου 40% ως το 2020), αφετέρου όμως δεν θα οδηγηθεί σε κατάρρευση, ο νέος υπουργός καλείται να δώσει το δικό του στίγμα.
Ένα ερώτημα είναι τι είδους σχέση θα επιλέξει να έχει με τον επικεφαλής της ΔΕΗ Μανώλη Παναγιωτάκη, και αν θα ακολουθήσει για παράδειγμα την πολιτική του προκατόχου του στο θέμα των ληξιπρόθεσμων οφειλών (σσ : όχι αποκοπές ρεύματος όσο τρέχει η ρύθμιση των 36 δόσεων) ή θα ανάψει πράσινο φως στη διοίκηση να κυνηγήσει πιο δυναμικά τους μπαταξήδες. Το αυτό ισχύει και ως προς το αίτημα της ΔΕΗ να εξαιρεθεί από το μερίδιο αγοράς που πρέπει υποχρεωτικά να χάσει ως το 2020, το ποσοστό των ευάλωτων καταναλωτών, καθώς και των μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών με τους οποίους έχει υπογράψει συμβάσεις.
Κομβικό ωστόσο ερώτημα είναι η στάση του Γ.Σταθάκη στην πρόβλεψη του προγράμματος του ΤΑΙΠΕΔ για πώληση του 17% της ΔΕΗ. Εδώ τα πράγματα δεν είναι απλά, και αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον το στίγμα που θα δώσει ο Γ.Σταθάκης, πιθανώς και κατά τη σημερινή τελετή παράδοσης-παραλαβής του υπουργείου από τον Π.Σκουρλέτη.
Λυδία λίθος το 17% της ΔΕΗ
Σύμφωνα με ένα σκεπτικό, όχι αβάσιμο, παρά τον ανασχηματισμό είναι άγνωστο κατά πόσο η κυβέρνηση αυτή θα μπορέσει πολιτικά να τρέξει τις κρίσιμες ενεργειακές ιδιωτικοποιήσεις του 2017 και του 2018, που από εδώ και πέρα αποτελούν και το βαρύ πυροβολικό του προγράμματος. Η συλλογιστική αυτή λέει ότι μπορεί ο Π. Σκουρλέτης να έφυγε από το υπουργείο Ενέργειας, πρόλαβε ωστόσο να κάνει την εγγραφή του, την οποία και συνυπέγραψαν οι «53». Η εγγραφή αυτή συνίσταται στο γεγονός πως καλώς ή κακώς, το αν θα πρέπει να πωληθούν ή όχι τα ποσοστά του Δημοσίου σε ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, ΕΛΠΕ, έχει αναβαθμισθεί σε κεντρικό πολιτικό επίδικο για το ΣΥΡΙΖΑ. Στο εξής θα είναι η Λυδία λίθος επί της οποίας θα δοκιμάζεται κάθε φορά το αριστερό ανάστημα και η αντοχή της κυβέρνησης. Υπό αυτή την έννοια, ο Αλέξης Τσίπρας και το οικονομικό επιτελείο θα βρίσκονται μεταξύ της σφύρας των δανειστών, στους οποίους πρέπει να στείλουν το μήνυμα «προχωράμε κατά τα συμφωνηθέντα» και ενός ισχυρού εσωκομματικού άκμονος που θα αντιτάσσεται στο «ξεπούλημα» της ΔΕΗ, της ΔΕΠΑ των ΕΛΠΕ. Αν και είναι νωρίς να προδικάσει κανείς τη στάση Σταθάκη στο θέμα, εκτιμάται ότι θα κινηθεί πολύ προσεκτικά, και ότι θα επιχειρήσει να κερδίσει χρόνο, ανάλογα φυσικά και με τη στάση των δανειστών.
Άλλωστε, ό,τι είναι να γίνει, θα αποφασιστεί μετά την ολοκλήρωση της απόσχισης του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ, διαδικασία που καλείται να κλείσει ο Σταθάκης, και η οποία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί ως τις αρχές του 2017.
Το σταυρόλεξο ΔΕΣΦΑ
Εκτός από τα θέματα του ηλεκτρισμού, ο Σταθάκης καλείται να δώσει το στίγμα του και στην αγορά φυσικού αερίου, όπου δύο είναι τα κυρίαρχα θέματα, ο ΔΕΣΦΑ, και η θέση της ΔΕΠΑ στο ολοένα και πιο απελευθερωμένο νέο τοπίο.
Στο ΔΕΣΦΑ, λογικό είναι μετά την απομάκρυνση Σκουρλέτη, να αναλάβει ο Σταθάκης πιο ενεργό ρόλο, συνεπικουρούμενος φυσικά από το Μαξίμου, αφού ο ίδιος δεν γνωρίζει το θέμα. Άλλωστε, οι πληροφορίες λένε, ότι ο Πιτσιόρλας παρά την υπουργοποίησή του, θα συνεχίσει να ασχολείται με το ΔΕΣΦΑ, καθώς είναι ο άνθρωπος που γνωρίζει την υπόθεση ίσως καλύτερα από κάθε άλλον αυτή τη στιγμή στη κυβέρνηση.
Η προσδοκία είναι ότι ως τα τέλη Νοεμβρίου το θέμα θα λυθεί, το ζήτημα όμως είναι δύσκολο αφού παρά τα βήματα προόδου που έχουν μέχρι σήμερα γίνει, τις δύο πλευρές συνεχίζει να χωρίζει μια σημαντική χρηματική διαφορά. Τόσο οι Ιταλοί, όσο και οι Αζέροι θεωρούν ότι μπορεί οι ρυθμίσεις της ΡΑΕ να περιόρισαν κάπως τη ζημιά, επιμένουν ωστόσο ότι μετά τις αλλαγές Σκουρλέτη τον περασμένο Ιούλιο στην περιουσιακή βάση του ΔΕΣΦΑ, το 66% της εταιρείας δεν κοστίζει πλέον 400 εκατ. ευρώ, αλλά 300 εκατ. ευρώ.
Άγνωστο είναι υπό αυτή την έννοια κατά πόσο ο Σταθάκης θα δεχθεί να τροποποιηθεί η τροπολογία Σκουρλέτη, προκαλώντας σίγουρα σε μια τέτοια περίπτωση τις αντιδράσεις της βιομηχανίας, που δεν είχε κρύψει την ικανοποίησή της για την απόφαση περιορισμού της περιουσιακής βάσης του ΔΕΣΦΑ τον περασμένο Ιούλιο.
Και η αγορά φυσικού αερίου
Το άλλο μεγάλο ζήτημα που καλείται να χειρισθεί ο Γ.Σταθάκης αφορά το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου που αλλάζει με γοργούς ρυθμούς.
Η ελληνική αγορά φυσικού αερίου βαδίζει στα χνάρια της ευρωπαϊκής, όπου εδώ και χρόνια, οι ίδιοι καθετοποιημένοι όμιλοι που πωλούν ρεύμα, είναι αυτοί που πωλούν και φυσικό αέριο. Οι ανατροπές είναι πολλές, και θα γενικευθούν όταν από τον Ιανουάριο του 2017 θα έχουν δικαίωμα να επιλέξουν ελεύθερα προμηθευτή όλοι οι μη οικιακοί πελάτες ανεξαρτήτως κατανάλωσης, και από τον Ιανουάριο του 2018, όλοι οι οικιακοί.
Τότε είναι που αναμένεται να εισέλθουν στη λιανική του φυσικού αερίου οι σημερινοί μεγάλοι παίκτες του ρεύματος, δηλαδή η Protergia, η Elpedison, και ο Ηρων. Στην ουσία δυνατότητα εισόδου θα έχουν όλοι όσοι δραστηριοποιούνται σήμερα στην λιανική του ηλεκτρισμού, πρώτοι ωστόσο που αναμένεται να μπουν στο φυσικό αέριο θα είναι οι καθετοποιημένοι όμιλοι : Δηλαδή οι εταιρείες λιανικής που ανήκουν σε ομίλους οι οποίοι αγοράζουν φυσικό αέριο προκειμένου να τροφοδοτούν τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που διαθέτουν.
Σημειωτέον ότι πρόσφατα, η ρωσική Gazprom προχώρησε σε πώληση αερίου στην ελληνική αγορά παρακάμπτοντας τη ΔΕΠΑ με την οποία διατηρεί σύμβαση για συγκεκριμένες ποσότητες και με ρήτρες take or pay μέχρι το 2026. Συγκεκριμένα η ρωσική εταιρεία προχώρησε σε πωλήσεις φυσικού αερίου στην Promitheas Gas, εταιρεία στην οποία συμμετέχει σε ποσοστό 50%-50% με τον όμιλο Κοπελούζου, η οποία με τη σειρά της διασφάλισε δύο εγχώριους πελάτες ηλεκτροπαραγωγούς. Την Ηρων Θερμοηλεκτρική (όμιλος ΤΕΡΝΑ) και την Elpedison (ΕΛΠΕ, Εdison και Ελληνική Τεχνοδομική).
Το γεγονός προκάλεσε την αντίδραση της ΔΕΠΑ που εμφανίζεται έτοιμη να σηκώσει το γάντι και να απαντήσει με νομικές κινήσεις προκειμένου να διασφαλίσει τα συμφέροντά της αλλά και να μην επωμιστεί το σύνολο του βάρους από τις ρήτρες take or pay.