του Κ.Ν. Σταμπολή

Τρίτη, 30 Μαΐου 2017 - 09:50

Το τελευταίο διάστημα τείνει να επικρατήσει η άποψη ότι η Ελλάδα διαθέτει τεράστιες ποσότητες πετρελαίων και φυσικού αερίου αλλά για κάποιους αδιευκρίνιστους λόγους, που συνήθως αποδίδονται στην παρέμβαση ξένων συμφερόντων, αυτά δεν αξιοποιούνται. Μία άποψη η οποία όμως δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην πραγματικότητα. Με τη χώρα μας όμως να έχει κάθε λόγο να επιθυμεί την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που πράγματι διαθέτει στο υπέδαφος της αφού από τα 303 χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου που καταναλώνει ημερησίως εισάγει το 99% επιβαρύνοντας υπέρμετρα το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Να σημειώσουμε ότι η εγχώρια κατανάλωση έχει υποχωρήσει κατά 30% στα 8 τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής ύφεσης.

Στο ερώτημα εάν η Ελλάδα διαθέτει πετρελαϊκά κοιτάσματα η απάντηση είναι απόλυτα καταφατική με την διευκρίνιση ότι αυτά απαντώνται σε λίγες και συγκεκριμένες τοποθεσίες και έχουν διαφορετικά μεγέθη ενώ τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν ακόμη πλήρως ερευνηθεί και άρα δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια το μέγεθος τους, και την απολειψημότητα τους. Με δεδομένη την σύνθετη γεωλογική δομή της Ελλάδας, και βάσει των ερευνών που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα, τα κοιτάσματα εντοπίζονται κυρίως σε τέσσερις βασικές περιοχές (α) στο Βόρειο Αιγαίο και στον Στρυμωνικό (συμπ. Θερμαϊκός, Χαλκιδική, Θάσος) (β) σε Ήπειρο- Αιτολοακαρνανία (γ)Ιόνιο (δ) νοτίως της Κρήτης.

Για τον εντοπισμό υδρογονανθράκων απαιτούνται οργανωμένες έρευνες σε συνεχή βάση και όχι περιστασιακά. Τέτοιες έρευνες ξεκίνησαν το 1974 με την ίδρυση της Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου (ΔΕΠ) και συνεχίστηκαν αργότερα από την ΔΕΠ- ΕΚΥ μέχρι το 1997, οπότε και εσταμάτησαν μετά την απορρόφηση της τελευταίας από την νεοσύστατη τότε Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ). Κατά το διάστημα αυτό ανακαλύφθηκε και εκμεταλλεύτηκε το κοίτασμα του Πρίνου, το οποίο παράγει πετρέλαιο από το 1981 μέχρι σήμερα, έχοντας αποδώσει συνολικά σχεδόν 120 εκατομμύρια βαρέλια αργού.Επίσης, την περίοδο 1974-1981 η Ελλάδα, μέσω ξένων παραχωρησιούχων εταιρειών (Τ exaco, Conoco) διεξήγαγε έρευνες σε όλο το Αιγαίο χωρίς την παραμικρή Τουρκική παρενόχληση. Tην περίοδο εκείνη ανακαλύφθηκε από την ΔΕΠ το μικρό κοίτασμα στο Κατάκολο και αυτό στην Επανομή.

Μετά από μία 15ετία ανεξήγητης και καθόλα αδικαιολόγητης απουσίας οι έρευνες επαναλαμβάνονται το 2011με πρωτοβουλία της τότε κυβέρνησης και την ανάθεση σε Νορβηγική εταιρεία σεισμικών ερευνών σε Ιόνιο και Κρήτη. Τα αποτελέσματα είναι θετικά και ακολουθεί ο 2ος Διεθνής Γύρος Παραχωρήσεων από την νεοσύστατη Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων(ΕΔΕΥ) η οποία έχει την ευθύνη για την οργάνωση, επίβλεψη και συντονισμό των ερευνών μέσω των αδειών εκμετάλλευσης που εκχωρεί σε Ελληνικές και ξένες εταιρείες. Παράλληλα με τον 2ο Διεθνή Γύρο,μέσω της διαδικασίας OpenDoor, υπογράφησαν συμβάσεις παραχωρήσεων για έρευνες σε Ήπειρο και Κατάκολο ( EnergeanOil& Gas) και Πατραϊκό (ΕΛΠΕ). Βασικό πρόβλημα για την περαιτέρω δραστηριοποίηση εταιρειών, την πραγματοποίηση ερευνών και την ανάληψη του επενδυτικού κινδύνου αποτελεί το ισχύον δαιδαλώδες νομοθετικό και διοικητικό πλαίσιο, και η άκρως γραφειοκρατική δομή με αποτέλεσμα οι αξιολογήσεις των προσφορών να υπερβαίνουν ακόμη και τους 26 μήνες ενώ αντίστοιχα σε άλλες χώρες δεν υπερβαίνουν τους 10.

Οι έρευνες στη Δυτική Ελλάδα ελάχιστα έχουν αποφέρει έως τώρα, πέρα μιας καλύτερης γεωλογικής γνώσης της περιοχής, αφού δεν έχουν πραγματοποιηθεί οι απαραίτητες γεωτρήσεις, οι οποίες είναι προγραμματισμένες για το 2018. Αντίθετα στην περιοχή της Θάσου, εντός της παραχώρησης της EnergeanOil& Gas, έχουν εντοπισθεί ελπιδοφόρα δευτερογενή κοιτάσματα πέριξ του Πρίνου η παραγωγή του οποίου και έχει πενταπλασιασθεί, στα 4.000 βαρέλια/ημέρα, από τότε που ανέλαβε η εταιρεία την εκμετάλλευση το 2008, ενώ τα βεβαιωμένα αποθέματα έχουν και αυτά αυξηθεί.

Οι γνώσεις μας για τα απολήψιμα αποθέματα της υπόλοιπης χώρας εξακολουθούν να παραμένουν εξαιρετικά περιορισμένες αφού σύμφωνα με σχετική μελέτη του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) τα συνολικά βεβαιωμένα αποθέματα ( provenreserves) σε όλη τη χώρα ανέρχονται στα 60 εκατομμύρια βαρέλια συμπεριλαμβανομένων και αυτών του Πρίνου. Όσα δε γράφονται περί δισεκατομμυρίων βαρελιών εντοπισθέντων κοιτασμάτων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης είναι τελείως αβάσιμα και παραπλανητικά αφού δεν στηρίζονται σε αποτελέσματα ερευνητικών γεωτρήσεων.

Καθώς θα προχωρούν οι έρευνες είναι εξαιρετικά πιθανό μέσα στα επόμενα χρόνια να ανακαλυφθούν νέα κοιτάσματα και να προκύψουν επιπλέον βεβαιωμένα αποθέματα. Προς το παρόν όμως θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο εκμεταλλεύσιμος πετρελαϊκός πλούτος είναι εξαιρετικά περιορισμένος για αυτό και θα χρειαστεί συνέπεια και σοβαρότητα στις έρευνες οι οποίες πρέπει με κάθε τρόπο να συνεχιστούν παρά τις όποιες δυσκολίες. Προς αυτή την κατεύθυνση, επιβάλλεται η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, από τα σημερινά 6 ν.μ., αυξάνοντας έτσι την επιφάνεια των ερευνητικών περιοχών. Με την Ελλάδα να εξασκεί έτσι τα κυριαρχικά της δικαιώματα βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και αγνοώντας το γνωστό casusbelliτης Τουρκίας το οποίο στερείται διεθνούς αποδοχής.

Η Ελλάδα πρέπει και μπορεί να αξιοποιήσει τους υδρογονάνθρακες που διαθέτει προσελκύοντας το ενδιαφέρον γνωστών πετρελαϊκών εταιρειών. Η δυνητική παραγωγή μπορεί να καλύψει ένα σοβαρό ποσοστό της εγχώριας κατανάλωσης αποφέροντας σημαντικά οικονομικά οφέλη και ταυτόχρονα ενισχύοντας την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.

*Αντιπρόεδρος και Εκτελειστικός Διευθυντής, ΙΕΝΕ

(δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ", 29/05/2017)