Πρόσφατα η ΕΔΕΥ ανακοίνωσε ότι θα προβεί «στη σύσταση Δεξαμενής Σκέψης (ThinkTank) με σκοπό τη διαμόρφωση προτάσεων για την αναμόρφωση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου που διέπει τον τομέα των υδρογονανθράκων στην Ελλάδα».

Παρακάτω παρατίθενται δύο προτάσεις.

ΠΡΟΤΑΣΗ 1.

Tο 2012 δημιουργήθηκε η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων-ΕΔΕΥ με το Π.Δ 14/2012.Σύμφωνα με το ΠΔ 14/2012 σκοπός της ΕΔΕΥ, μεταξύ άλλων, είναι «...η κατάρτιση Κανονισμών Ασφαλείας και Υγιεινής, καθώς και προστασίας του περιβάλλοντος για τις εργασίες της περίπτωσης α’, οι οποίες εγκρίνονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού....» Πέραν τούτου τίποτε άλλο. Ποιά θα είναι πχ. η εποπτική αρχή; Ποιά εποπτική αρχή θα κάνει τις επιθεωρήσεις; Το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΕ); Είναι ειδικευμένα τα στελέχη του ΣΕΕ;

Κατά την εντελώς προσωπική μου άποψη μου το να τοποθετείται υπό την ίδια ομπρέλα η οικονομική διαχείριση ενεργειακών κοιτασμάτων μαζί με τα θέματα ασφάλειας εξορύξεων δεν είναι ό,τι πιο ορθό. Η Ασφάλεια και η Οικονομική Διαχείριση είναι δύο εντελώς διαφορετικά/ασύμβατα μεταξύ τους διακυβεύματα και ίσως δημιουργούνται καταστάσεις αντικρουόμενων συμφερόντων (conflict of interests).

Άρα, το να διαχειρίζεται η ΕΔΕΥ τόσο τις άδειες και την οικονομική διαχείριση όσο και το θέμα της ασφάλειας είναι ΛΑΘΟΣ. Μέγιστο ΛΑΘΟΣ.

Το 2013 η ΕΕ εξέδωσε οδηγία για την ασφάλεια στις υποθαλλάσιες εξορύξεις υδρογονανθράκων. Η σχετική Ευρωπαϊκή οδηγία εδώ: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX:32013L0030).Το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής οδηγίας προβλέπει το Διορισμό Αρμόδιας Αρχής (για την ασφάλεια).

Οι ΗΠΑμετά το ατύχημα του Μεξικού δημιούργησαν το BureauofSafetyandEnvironmentEnforcement-BSEE αποκλειστικά για offshoreresources (https://www.bsee.gov/who-we-are/about-us). ToBSEE αποτελεί δηλαδή την αντίστοιχη αμερικανική "αρμόδια αρχή" που απαιτεί το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής οδηγίας....

Ηαποστολήτου BSEE είναιηεξής: «Mission Statement: The Bureau of Safety and Environmental Enforcement (BSEE) works to promote safety, protect the environment, and conserve resources offshore through vigorous regulatory oversight and enforcement.  Since its establishment in 2011, BSEE has been the lead federal agency charged with improving safety and ensuring environmental protection related to the offshore energy industry, primarily oil and natural gas, on the U.S. Outer Continental Shelf (OCS). »

Το BSEE υπάγεται στο αμερικανικό Υπουργείο Εσωτερικών.Ας το κάνουμε λοιπόν όπως στις ΗΠΑ. Αν μη τί άλλο εκεί έχουν εμπειρία αρκετών δεκαετιών. Επίσης, έπαθαν και έμαθαν. Ας δημιουργηθεί ένα «Ελληνικό» BSEE. Το «Ελληνικό BSEE» ας υπαχθείκάπου αλλού. Με αυτόν τον τρόπο θα αποφεύγονται πιθανές καταστάσεις αντικρουόμενων συμφερόντων.

Το ατύχημα στον κόλπο του Μεξικού (DeepwaterHorizon),αλλά ειδικότερα το ατύχημα της Petrobras (P-36) το οποίο συνδεόταν εμμέσως(;) με οικονομικές περικοπές  σε βάρος της ασφάλειας,τα άλλαξαν όλα παγκοσμίως όσο αφορά την ασφάλεια των εξορύξεων.

ΠΡΟΤΑΣΗ 2.

Ο Ν. 4162/2013 αφορά τη σύσταση του «Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών» (ΕΤΚΑΓ), το οποίο  έχει ως στόχο τη δημιουργία αποθέματος για την πρόσθετη χρηματοδότηση των κλάδων σύνταξης των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και την εν γένει διασφάλιση των συντάξεων των νέων γενεών. 

Σύμφωνα μα το άρθρο 2 του ως άνω νόμου, οι πόροι του ΕΛΚΑΓ προέρχονται: ποσοστό από τα έσοδα του Δημοσίου (μερίσματα, δικαιώματα, φορολογία) από τις εταιρείες που αναλαμβάνουν την έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και από τη διάθεση αδειών για έρευνες. Το ποσοστό αυτό δεν μπορεί όμως να είναι κατώτερο του 70% των ετήσιων εσόδων από τις ως άνω πηγές. Το ποσοστό αυτό καθορίζεται κατ’ έτος με κοινή υπουργική απόφαση.

Εξαιρούνται ο περιφερειακός φόρος 5% που προβλέπεται στο άρθρο 161 παρ. 1 του Ν. 4001/2011 καθώς και το ποσοστό 20% των μισθωμάτων ή μεριδίων παραγωγής που κατατίθεται στον λογαριασμό του Πράσινου Ταμείου,  κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 164 παρ. 6 του ν. 4001/2011. Το 20% διατίθεται για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων αντιμετώπισης της θαλάσσιας ρύπανσης που τυχόν προκαλείται από δραστηριότητες υδρογονανθράκων καθώς και προστασίας του περιβάλλοντος από δραστηριότητες που έχουν σχέση με χρήση ενεργειακών πηγών ή πόρων.

Όπως αντιλαμβανόμαστε από τα παραπάνω, τα χρήματα τα οποία προβλέπονται να εισπραχθούν από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων θα κατευθυνθούν κυρίως στο ασφαλιστικό σύστημα (ποσοστό μέχρι και 75%), στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ακαδημαϊκή έρευνα τη σχετική με τους ορυκτούς πόρους (20%) καθώς και στις τοπικές κοινωνίες (5%). Ακολουθείται δηλαδή μια πρακτική που έχει ήδη προκριθεί και από άλλα κράτη εντός και εκτός του ευρωπαϊκού χώρου (Νορβηγία, Ολλανδία, ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Καναδά και Ιρλανδία) και η οποία απαντά στις ποικίλες δημοσιονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα εθνικά ασφαλιστικά συστήματα διεθνώς.

Ως εδώ καλά, με την  αυστηρή προϋπόθεση ότι  θα επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες και η Ελλάδα μπορεί σε βάθος 25-30 χρόνων να έχει δημόσια έσοδα της τάξεως των 150 δισ. ευρώ, από τα μερίσματα, τα δικαιώματα και τη φορολογία των εταιρειών που θα αναλάβουν την έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και από τη διάθεση αδειών για έρευνες. Εννοείται ότι πρόκειται για μια πρόβλεψη εξαιρετικά επισφαλή, δεδομένης της αβεβαιότητας τόσο σε σχέση με τα κοιτάσματα όσο και σε σχέση με το διεθνές οικονομικό περιβάλλον (ήδη είναι δυσμενές σήμερα για τις τιμές του πετρελαίου) 

Εντούτοις, ας επιτραπούν οι παρακάτω απόψεις.

Οι ορυκτοί πόροι σχετίζονται με θέματα γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής υφής. Με θέματα Εθνικής Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας. Γνωστοί άλλωστε είναι οι Resource Wars… Η εποχή που διανύουμε είναι η εποχή των Resource Wars… δυστυχώς.Το αρχαίο Ελληνικό Ναυτικό χτίστηκε κυρίως με τον πλούτο που δημιούργησε το ορυχείο του Λαυρίου (για περισσότερα δείτε εδώ: http://www.capital.gr/Articles.asp?id=2087970). Όμως ταυτόχρονα, το ίδιο το Ναυτικό προστάτευε αυτούς τους ορυκτούς πόρους από την επιβουλή ξένων δυνάμεων. Υπήρχε και ακόμη υπάρχει δηλαδή μία διττή σχέση μεταξύ των ορυκτών πόρων και της Εθνικής Άμυνας. Χωρίς ισχυρή Εθνική Άμυνα δεν μπορούν να προστατευθούν οι ορυκτοί πόροι. Μη γελιόμαστε.

Μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ υπάρχει μία διαφορά αντιλήψεων όσο αφορά τη σημασία των ορυκτών πόρων. Π.χ. στην ΕΕ οι σπάνιες γαίες θεωρούνται «κρίσιμα ορυκτά» με βάση την οικονομική τους σημασία, την συμβολή τους στην ανταγωνιστικότητα της ΕΕ  και την στενότητα στον εφοδιασμό της. Η ΕΕ δίνει προτεραιότητα στην «εμπορική αξία και την επάρκεια του εφοδιασμού» των σπάνιων γαιών. Αντίθετα στις ΗΠΑ οι σπάνιες γαίες θεωρούνται «στρατηγικά ορυκτά», καθώς χρησιμοποιούνται κυρίως στη στρατιωτική βιομηχανία.Στις χώρες της ΕΕ οι Ακαδημίες Επιστημών δεν εμπλέκονται με το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα (όπως το είχε παρουσιάσει ο Αϊζενχάουερ). Στις ΗΠΑ υπάρχει αυτή η σχέση και μέσω αυτής της σχέσης δημιουργήθηκαν πάρα πολλές νέες τεχνολογίες οι οποίες αργότερα βρήκαν εφαρμογή και σε άλλους τομείς, πέραν του στρατιωτικού. Ακόμη και στην Ιατρική.

Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να είναι Νορβηγία. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα έχει ανάγκη για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου ανάπτυξης. Κανείς δεν θα μας το χαρίσει αυτό το μοντέλο. Ούτε υπάρχει ένα ιδανικό μοντέλο ανάπτυξης για όλες τις χώρες. Κάθε χώρα οφείλει να δημιουργήσει το δικό της μοντέλο ανάπτυξης λαμβάνοντας υπ’ όψιν και άλλα μοντέλα, άλλων χωρών. Εμείς οι ίδιοι πρέπει να βρούμε έναν τρόπο με τον οποίο να συνδυάσουμε την τεχνολογία με τις ιδιαίτερες γεωπολιτικές προκλήσεις της περιοχής μας.

Κατατίθενται λοιπόν οι  ακόλουθες τρεις υπο-προτάσεις σχετικά με την αξιοποίηση των εσόδων που προέρχονται από τους ορυκτούς όρους:

α) Μικρό ποσοστό από το 75% των εσόδων του κράτους από τους υδρογονάνθρακες (και όχι μόνο: και από τις σπάνιες γαίες αλλά και τα υπόλοιπα ορυκτά) να κατατίθεται σε Ειδικό Ταμείο για την Ενίσχυση της Εθνικής Άμυνας. Αλλωστε η δυνατότητα αυτή υπάρχει σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν.4162/2013, όπου το ποσοστό  του 75% δύναται να περιοριστεί μέχρι και στο 70%. Το όφελος από τα έσοδα του κράτους από τους ορυκτούς πόρους πρέπει να λειτουργήσει ανταποδοτικά προς όφελος της Εθνικής Άμυνας. Αυτό καταδεικνύει η διττή σχέση που προαναφέρθηκε.

β) Η χρηματοδότηση από τον ΕΛΚΑΓ να αφορά επίσης επιστημονική έρευνα σε ελληνική στρατιωτική τεχνολογία.

γ) Μόνιμη συνεργασία σε άμεσο επίπεδο μεταξύ Υπουργείων Ανάπτυξης/Περιβάλλοντος, Ακαδημίας Επιστημών και Υπουργείου Εθνικής Άμυνας για δημιουργία τεχνογνωσίας / τεχνολογίας στρατιωτικής υφής.

-----

Ο Δρ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων.

Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης (M.Eng).

Επαγγελματικό Μέλος της Αμερικανικής Ένωσης Μηχανικών Υγιεινής και Ασφάλειας (ASSE)

Μοναδικός κάτοχος στην Ελλάδα του επαγγελματικού διπλώματος “ExecutiveSafetyManagement” της Αμερικανικής Ένωσης Μηχανικών Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας (ASSE). Στην Ελλάδα υπάρχουν 3 επαγγελματικά μέλη της ASSE.Κατέχει πάνω από 30 διαπιστεύσεις-ειδικότητες σε θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας από Αμερικανικούς Οργανισμούς.