Ένα πολύ ενδιαφέρον παρασκήνιο εξελίσσεται στην Κύπρο αλλά και αλλού με την παρουσίαση πρότασης την οποία επεξεργάστηκε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών (αλλά και πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και σήμερα διορισμένος από τον ΟΗΕ για συγκεκριμένο ρόλο στην Μέση Ανατολή) της Ισπανίας Miguel Angel Moratinos, μαζί με τον Ελληνοκύπριο επιστήμονα και σύμβουλο εταιρικής στρατηγικής Δρ. Άρη Πετάση. Δεν έχει γίνει γνωστό εάν η πρόταση για τη δημιουργία μιας “Υψηλής Εποπτικής Αρχής Ενέργειας” (High Energy Authority – ΗΕΑ) για διαχείριση των κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, τελεί σε γνώση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια που επισκέφτηκε πρόσφατα την Κύπρο άρα και της ελλαδικής κυβέρνησης

Η πρόταση προβλέπει ως θεμελιώδη προϋπόθεση συμμετοχής χωρών σε αυτή, την αποδοχή και υπογραφή της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS: United Nations Convention of the Law of the Seas). Η ΗΕΑ θα επιβλέπει την τήρηση – εφαρμογής της UNCLOS, αλλά και θα έχει την επίβλεψη εφαρμογής των μέτρων ασφάλειας για την ομαλή και ειρηνική εκμετάλλευση από κάθε χώρα των δικών της κοιτασμάτων. Η ΗΕΑ επίσης θα χειρίζεται μέσω εσωτερικών διαδικασιών θέματα διαφωνιών ώστε αυτά να επιλύονται μέσα στο ΗΕΑ χωρίς την επέμβαση ή μεσολάβηση τρίτων κάθε φορά που θα υπάρχει κάποια διαφορά.

Προφανώς και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, τελώντας υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, καθώς ζητούμενο είναι η τήρηση της νομιμότητας, αλλά και το να ακολουθείται η προβλεπόμενη από τον ΟΗΕ, και συγκεκριμένα από την UNCLOS διαδικασία επίλυσης διαφορών ανάμεσα στις χώρες που είναι λογικό να ανακύπτουν κατά καιρούς.

Αυτό που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό στον σύγχρονο πολιτισμένο κόσμο που ζούμε, είναι να αφεθούν να κυριαρχήσουν δυνάμεις που στηρίζονται στον στρατιωτικό καταναγκασμό με σκοπό να πάρουν όσα περισσότερα μπορούν, απαιτώντας από ολόκληρη την ανθρωπότητα να κάνει αποδεκτή την προσαρμοσμένη στα μέτρα τους ερμηνεία των ισχυόντων κανόνων του διεθνούς δικαίου. Έτσι, όποια χώρα θα επιμένει στην χρήση της βίας, αντί των προβλεπομένων κανόνων της ΗΕΑ, δεν θα έχει θέσει στην «Αρχή» γιατί απλά δεν θα πληροί τις μίνιμουμ απαιτήσεις για εισδοχή σε αυτήν.

Η πρόταση αυτή παρουσιάστηκε σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στον ιστοχώρο “Defend Democracy Press”. Σε συνομιλία που είχε το DP με τον ένα εκ των συντακτών της μελέτης, εκφράστηκε αμφιβολία εάν και κατά πόσον το Ισραήλ θα δεχθεί την πρόταση αυτή ως έχει, εξαιτίας της πάγιας πολιτικής του να μην αφήνει οτιδήποτε αφορά τα συμφέροντα της χώρας στα χέρια οποιουδήποτε τρίτου. ταυτόχρονα όμως εκφράστηκε η αισιοδοξία, ότι με τις κατάλληλες προϋποθέσεις και διευκρινίσεις, θα μπορούσε να συμμετάσχει και το εβραϊκό κράτος στην Ανώτατη Αρχή διαχείρισης των υδρογονανθράκων της Μεσογείου.

Όσον αφορά το άρθρο που είχε τον εύγλωττο τίτλο “‘National Interest’ is best served by an Eastern Mediterranean ‘High Energy Authority’ than by conflict” (Το εθνικό συμφέρον εξυπηρετείται καλύτερα από μια “Ανώτατη Αρχή Ενέργειας” για την Ανατολική Μεσόγειο και όχι από τη σύγκρουση),υποστηρίζει πως υπάρχει τρόπος να μετατραπεί σε πραγματικότητα το “ενεργειακό όνειρο” της περιοχής.

Στην ουσία, η πρόταση αποτελεί το αντίστοιχο της “Ανώτατης Αρχής” που δημιουργήθηκε μετά τη Συμφωνία των Παρισίων που οδήγησε στη δημιουργία της “Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα” (European Coal and Steel Community – ECSC) που ίσχυσε από το 1952 ως το 2002 και ρύθμισε με επιτυχία τη συνεργασία επί μισό αιώνα, φέρνοντας κοντά έξι κράτη: Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο.

Στη σημερινή εποχή, στόχος της πρότασης είναι να διευκολύνει την έρευνα και αξιοποίηση των ενεργειακών αποθεμάτων χωρίς προβλήματα και με δίκαιο τρόπο, που θα βελτιώσει τις οικονομικές συνθήκες στις κοινωνίες των χωρών, αφού επιτευχθεί ο στόχος μετατροπής της Μεσογείου σε μια περιοχή ελεύθερη από συγκρούσεις. Στόχος είναι επίσης να δημιουργήσει τις συνθήκες συνεργασίας ανάμεσα στις εμπλεκόμενες χώρες, με μόνη προϋπόθεση την προσυπογραφή, κύρωση και σεβασμό του ισχύοντος Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.

Η συνθήκη UNCLOS που έχει επικυρωθεί από 167 μέλη του ΟΗΕ (το μεγαλύτερο μέρος τους) προέβλεψε τη δημιουργία ενός Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας ως έναν ανεξάρτητο δικαιοδοτικό θεσμό που θα ασχολείται με ανεπίλυτες διενέξεις, που προκύπτουν από την ερμηνεία και εφαρμογή της. Η Συνθήκη φροντίζει να προστατεύσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα “των άλλων” κατά τη διαδικασία χάραξης θαλασσίων ζωνών, ιδίως της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).

Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι παρόλο που η UNCLOS δίνει όλα τα εργαλεία για ειρηνική διευθέτηση των διαφορών, η περιοχή δεν τα έχει καταφέρει. Γίνεται εκτενής αναφορά στο αντιτουρκικό μπλοκ που έχουν σχηματίσει χώρες της περιοχής για να προστατευθούν από τον τουρκικό “μιλιταρισμό και οθωμανισμό“. Ωστόσο, υποστηρίζουν, ότι και πάλι υπάρχει δυνατότητα διαφυγής από αυτή την κατάσταση.

Μέσω της δημιουργίας της αρχής και με την ενεργό βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα επωφεληθεί περισσότερο από κάθε άλλον από την επίλυση των υφιστάμενων προβλημάτων και την αξιοποίηση των αποθεμάτων, οι διαφορές θα επιχειρηθεί να επιλυθούν εντός του πλαισίου της “Αρχής” και όχι με την προσφυγή σε “εξωτερική” διαδικασία Διαιτησίας.

Οι προθέσεις υπέρ του δέοντος αγαθές από τους συγγραφείς της πρότασης. Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς είναι ότι πραγματικά αξίζει να γίνει η προσπάθεια υπέρβασης των προβλημάτων διά της προτεινόμενης μεθόδου, παρόλο που η ίδια αίσθηση προειδοποιεί ότι το ενδεχόμενο απογοήτευσης στο τέλος είναι υπαρκτό.

Όσοι περισσότεροι συμφωνήσουν βέβαια, τόσο ισχυρότερη θα είναι η νομιμοποίηση και τόσο δυσκολότερη η παράκαμψη και η απόπειρα εφαρμογής καταναγκασμού εναντίον των συμμετεχόντων στην “Ανώτατη Ενεργειακή Αρχή” χωρών. Και η αποτροπή, ως γνωστόν, διασφαλίζει την ειρήνη…