01 12 2015 | 08:56

Ο ΟΗΕ πραγματοποιεί ετήσιες συσκέψεις για την κλιματική αλλαγή τα τελευταία είκοσι χρόνια, αλλά η διάσκεψη COP21 που ξεκίνησε την Δευτέρα στο Παρίσι και θα διαρκέσει για δύο εβδομάδες είναι η πιο σημαντική συνάντηση από όλες.

Ποιοι θα λάβουν μέρος και τι προσπαθούν να επιτύχουν ;

Περίπου 40.000 υπουργοί, αξιωματούχοι, στελέχη επιχειρήσεων, ακτιβιστές και δημοσιογράφοι θα κατακλύσουν το εκθεσιακό κέντρο Le Bourget, βόρεια από το κέντρο του Παρισιού. Εκπρόσωποι από 195 χώρες αναμένεται να οριστικοποιήσουν μια συμφωνία για την μείωση των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου που όπως προειδοποιούν οι επιστήμονες θα ανεβάσουν την θερμοκρασία στον πλανήτη σε επικίνδυνα επίπεδα.

Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να το επιτύχουν αυτό από το 1992, όταν συναντήθηκαν στο Ρίο ντε Τζανέιρο και συμφώνησαν στο πρώτο σύμφωνο για την παγκόσμια υπερθέρμανση, τη σύµβαση-πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για τις κλιµατικές αλλαγές. Ο βασικός της στόχος ήταν να σταθεροποιήσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε επίπεδα που δεν θα προκαλούσαν επικίνδυνη αύξηση της θερμοκρασίας. Αλλά με την πλειοψηφία των εκπομπών αυτών να προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων, οι συνομιλίες είναι στάσιμες για δεκαετίες καθώς οι κυβερνήσεις αντιπαρατίθενται για τις περικοπές που πρέπει να κάνει η κάθε μια και ποιος πρέπει να επωμιστεί το μεγαλύτερο κόστος.

Γιατί η συνάντηση ονομάζεται COP21;

Το COP είναι το ακρωνύμιο για την «διάσκεψη των συμβαλλόμενων μερών» του 1992 στο Ρίο που οδήγησε στην σύμβαση που έχουν τώρα εγκρίνει οι 195 χώρες. Από το 1995 έχουν γίνεται 20 διασκέψεις και αυτή είναι η 21η ή στην γλώσσα του ΟΗΕ η COP21.

Που εντάσσονται σε όλο αυτό το Κιότο και η Κοπεγχάγη;

Το πρωτόκολλο του Κιότο του 1997 υποτίθεται ότι θα κάλυπτε ένα μεγάλο κενό στην σύμβαση-πλαίσιο του Ρίο, θέτοντας νομικά δεσμευτικούς στόχους για τις εκπομπές αερίων. Ωστόσο, αφορούσε αποκλειστικά τις πλούσιες χώρες που σήμερα αντιπροσωπεύουν μόνο ένα συρρικνούμενο ποσοστό των παγκόσμιων εκπομπών και οι ΗΠΑ δεν την επικύρωσαν ποτέ, κυρίως επειδή δεν απαιτούσε από την Κίνα να περιορίσει την μόλυνση που προκαλούσε.

Για να καλύψουν τις ελλείψεις του Κιότο, οι χώρες προσπάθησαν να βρουν μια πιο οικουμενική συμφωνία για την κλιματική αλλαγή στην Κοπεγχάγη το 2009, στην COP15. Αλλά η προσπάθεια αυτή έληξε άδοξα και ξεκίνησε νέος γύρος διαπραγματεύσεων το 2011, με στόχο να υπάρξει ένα νέο σύμφωνο στο Παρίσι που θα απαιτεί δράσεις από όλες τις χώρες, πλούσιες και φτωχές.

Έχει ελπίδες επιτυχίας η COP21;

Αυτό εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς την επιτυχία. Το πρωτόκολλο του Κιότο έδειξε ότι ήταν αδύνατο να εξαναγκαστούν χώρες να μειώσουν τις εκπομπές, οπότε η νέα συμφωνία βασίζεται σε εθελοντικά σχέδια δράσης. Πάνω από 180 χώρες έχουν δώσει υποσχέσεις από το Μάρτιο.

Ωστόσο, οι δεσμεύσεις δεν είναι αρκετές για να αποτρέψουν μια αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη περισσότερο από 2 βαθμούς κελσίου από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, ένα όριο που είχε συμφωνηθεί στις προηγούμενες διασκέψεις. Με μια αύξηση περίπου 1 βαθμού κελσίου να είναι σχεδόν γεγονός, οι επιστήμονες λένε ότι οι ενδείξεις για μια αλλαγή του κλίματος είναι πολλές, από την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, ως το λιώσιμο των πάγων. Τα χρόνια 2011-2015 ήταν τα πέντε πιο ζεστά που έχουν καταγραφεί, σύμφωνα με όσα μετέδωσε ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός την περασμένη εβδομάδα.

Αξιωματούχοι του ΟΗΕ λένε ότι ένα σύμφωνο στο Παρίσι μπορεί και πάλι να έχει αποτελέσματα, γιατί οι χώρες θέλουν οι δεσμεύσεις να επανεξετάζονται κάθε πέντε χρόνια, ώστε να ενισχύονται αν αυτό είναι απαραίτητο. Αλλά δεν είναι ξεκάθαρο αν όλα τα έθνη θα συμφωνήσουν σε αυτό. Αν το τελικό σύμφωνο δεν περιλαμβάνει τέτοια μέτρα, είναι δύσκολο να δει κανείς πως μπορεί να θεωρηθεί επιτυχία.

Ποια είναι τα βασικά εμπόδια για μια συμφωνία;

Το βασικό σημείο σύγκρουσης εμποδίζει εδώ και καιρό την πρόοδο των διαπραγματεύσεων: το χάσμα ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες που πλούτισαν από την καύση ορυκτών καυσίμων μετά την βιομηχανική επανάσταση και των φτωχών χωρών που προσπαθούν να μιμηθούν την ευημερία τους. Ένας μεγάλος συνασπισμός αναπτυσσόμενων κρατών που παίρνουν μέρος στις συνομιλίες λένε ότι είναι άδικο να περιμένουν από αυτές να σταματήσουν να χρησιμοποιούν φθηνό άνθρακα και άλλα ορυκτά καύσιμα εκτός και αν οι πλούσιες χώρες τους δώσουν πολλά χρήματα και τεχνολογία για να τις βοηθήσουν να χτίσουν πιο καθαρά ενεργειακά συστήματα.

Οι πλούσιες χώρες συμφώνησαν το 2010 να προσφέρουν 100 δισ. δολάρια το χρόνο ως το 2020 για την λεγόμενη κλιματική χρηματοδότηση, από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές και ο ΟΟΣΑ ανέφερε πρόσφατα ότι τουλάχιστον 62 δισ. δολάρια είχαν δοθεί το 2014. Αλλά η Ινδία και άλλες χώρες έχουν αμφισβητήσει το νούμερο αυτό και λένε ότι το σύμφωνο του Παρισιού πρέπει να προβλέπει η χρηματοδότηση από τις πλούσιες χώρες να ξεπεράσει τα 100 δισ. δολάρια ετησίως μετά το 2020.

Οι ανεπτυγμένες χώρες δεν θέλουν να δεσμευτούν σε ένα συγκεκριμένο νούμερο, λέγοντας ότι οι σημερινές κυβερνήσεις δεν μπορεί να είναι υπεύθυνες για τον καθορισμό προϋπολογισμών μετά από τόσα χρόνια. Αν επιμείνουν, οι πιο φτωχές χώρες μπορεί να αντιτάξουν ότι δεν δέχονται να υπογράψουν μια παγκόσμια συμφωνία που προβλέπει επανεξέταση στόχων κάθε πέντε χρόνια και άλλα μέτρα που θέλουν οι πλουσιότερες χώρες.

Είναι αυτό το μόνο σημείο τριβής;

Όχι. Μια σειρά από διαφωνίες υπάρχουν για ζητήματα όπως ο μακροπρόθεσμος στόχος του νέου συμφώνου. Οι χώρες με κοιτάσματα πετρελαίου, όπως η Σαουδική Αραβία, θα ήταν ικανοποιημένες με την διατήρηση του ορίου για την άνοδο της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς κελσίου. Αλλά άλλες χώρες να κάνουν «λειτουργικό» τον σκοπό αυτό με την συμφωνία σε ένα συγκεκριμένο στόχο για μεγάλη μείωση των εκπομπών ως το 2015 και τον σταδιακό περιορισμό της μόλυνσης από ορυκτά καύσιμα ως το τέλος του αιώνα.

Οι επιστήμονες λένε πως η τελευταία κίνηση είναι αυτό που χρειάζεται για να αποτραπούν μη αναστρέψιμες και επικίνδυνες αλλαγές για το κλίμα και κάποιες εταιρείες λένε ότι οι ξεκάθαροι στόχοι θα προσέφεραν καλύτερη καθοδήγηση για τις επενδύσεις. Αλλά επειδή το σύμφωνο του ΟΗΕ πρέπει να εγκριθεί με συναίνεση, δεν είναι καθόλου σαφές πως ένας μακροπρόθεσμος στόχος πέρα από τους 2 βαθμούς κελσίου θα συμπεριληφθεί σε μια τελική συμφωνία.

της Pilita Clark
(Financial Times, euro2day.gr)