Η οικονομική κρίση, που συνεχίζει να ταλανίζει την Τουρκία εξαιτίας των κυρώσεων τής Κυβέρνησης Τραμπ, έχει μέχρι στιγμής μικρές επιπτώσεις στις διεθνείς τιμές πετρελαίου αλλά μεγάλες παρενέργειες στα ενεργειακά θέματα της χώρας, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την εξωτερική πολιτική της Άγκυρας το επόμενο διάστημα. Η Τουρκία έχει ήδη προαναγγείλει ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα «αλώσει» με τον «Πορθητή» κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παραμένει, ωστόσο, να διαφανεί κατά πόσον θα ρισκάρει να προβεί σε αβέβαιης επιτυχίας γεωτρήσεις, που κοστίζουν αρκετά, προκειμένου να αποκτήσει δικές της πηγές ενέργειας, ή θα παρατείνει περαιτέρω τη γεώτρηση μέχρις ότου σταθεροποιηθεί η τουρκική λίρα. Σε κάθε περίπτωση η Λευκωσία οφείλει να παρακολουθεί τις κινήσεις της Άγκυρας, αναμένοντας την υποσχόμενη γεώτρηση στο θαλασσοτεμάχιο 10 από την Exxon Mobil.
Παραμονεύουν ξένες εταιρείες
Ο πληθωρισμός της ενεργειακής επένδυσης στην Τουρκία αναμένεται βραχυπρόθεσμα να συνεχιστεί, έχοντας ανοδική τάση, λόγω των προοπτικών για τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, ανέφερε η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας στη μηνιαία ανακοίνωσή της για τις εξελίξεις των τιμών τη Δευτέρα. Ο πληθωρισμός έφτασε τον Ιούλιο στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων 14 ετών, αγγίζοντας σχεδόν το 16% σε ετήσια βάση, καθώς αυξήθηκαν οι τιμές των τροφίμων, αντανακλώντας, ουσιαστικά, τις επιπτώσεις από την πτώση του νομίσματος που η Κεντρική Τράπεζα δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξει.
Ξένα δημοσιεύματα τονίζουν πως η μείωση της αξίας της τουρκικής λίρας θα μπορούσε να βοηθήσει τη State Oil Company του Αζερμπαϊτζάν (SOCAR) να επεκτείνει περαιτέρω την παρουσία της στον τομέα του φυσικού αερίου της Τουρκίας. Μια περαιτέρω βύθιση της τουρκικής λίρας θα μπορούσε να προσφέρει στη SOCAR την ευκαιρία να αγοράσει περιουσιακά στοιχεία με χαμηλότερο κόστος, σύμφωνα με τον στόχο της να επεκταθεί κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού αερίου της Τουρκίας.
Η περίπτωση του Ιράν
Διεθνείς αναλυτές ανησυχούν για επιπτώσεις στις αγορές πετρελαίου αν συνεχιστεί η διολίσθηση της τουρκικής λίρας, ιδιαίτερα όταν οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της ιρανικής βιομηχανίας πετρελαίου θα τεθούν σε ισχύ τον Νοέμβριο. Με αυτόν τον τρόπο είναι πολύ πιθανό η Τουρκία να δημιουργήσει μεγαλύτερη σχέση ενεργειακής εξάρτησης τόσο από τη Ρωσία όσο και από το Ιράν. Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία είναι σημαντικός εισαγωγέας ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, μόνο κατά το πρώτο τρίμηνο του 2018, το 50% των εισαγωγών αργού πετρελαίου προέρχονταν από το Ιράν.
Η Τουρκία έχει επίσης συμβόλαιο φυσικού αερίου με το Ιράν, που διαρκεί έως το 2026, την ώρα που η Τεχεράνη μεταφέρει στην Τουρκία περίπου 9,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, στα οποία η Τουρκία βασίζεται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η Τουρκία δεν παράγει μεγάλο μέρος του δικού της πετρελαίου και φυσικού αερίου και, συνεπώς, καθώς η αξία της τουρκικής λίρας πέφτει, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να αγοράσει πόρους όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Όπως εξηγεί ανάλυση της ιστοσελίδας investing, η βύθισης της αξίας της λίρας σημαίνει ότι η Τουρκία είναι απελπισμένη να αγοράσει φθηνό πετρέλαιο και φυσικό αέριο χωρίς να χρειάζεται να ανταλλάξει το νόμισμά της με χαμηλότερα επιτόκια. Εν τω μεταξύ, το Ιράν είναι απελπισμένο να πουλήσει το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο για οποιοδήποτε νόμισμα που μπορεί να χρησιμοποιήσει. Αν και οι αμερικανικές κυρώσεις για τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν θα τεθούν σε εφαρμογή τον Νοέμβριο, το Ιράν χάνει ήδη πελάτες.
Το Ιράν βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση - η Τεχεράνη χρειάζεται τα μετρητά που φέρνουν οι εξαγωγές πετρελαίου, αλλά οι κυρώσεις εμποδίζουν τους πελάτες να συνεργάζονται με το Ιράν σε αμερικανικά δολάρια, που είναι το τυπικό νόμισμα για το διεθνές εμπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η Τουρκία, ωστόσο, είναι ο γεωγραφικός γείτονας του Ιράν με το οποίο μοιράζονται σύνορα στα βορειοδυτικά του Ιράν, όπου η περιοχή κατοικείται σε μεγάλο βαθμό από τους Κούρδους. Έτσι η πτώση της λίρας καθιστά το ιρανικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ακόμα πιο ελκυστικό για την Τουρκία και η Τουρκία είναι ένας ελκυστικός πελάτης για το Ιράν.
Ο παράγοντας Κίνα
Από την πλευρά της η Κίνα υφίσταται ολοένα και περισσότερες πιέσεις για να παράσχει μεγαλύτερη οικονομική στήριξη στην Τουρκία μετά από πρόσκληση για βοήθεια του Προέδρου Ερντογάν. Στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου προγράμματος «Οne Belt one Road», η Κίνα επιδιώκει στενότερους δεσμούς με την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης δανείων για την ανάπτυξη.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής ήταν προσεκτική για να συμμετάσχει δημοσίως στην τελευταία διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ και ενδεχομένως να είναι επιφυλακτική ούτως ώστε να μην προκαλέσει περαιτέρω αναθέρμανση των εντάσεων του εμπορικού πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη με την Κυβέρνηση Τραμπ. Τουρκικά ΜΜΕ ανακοίνωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι η θυγατρική της Τράπεζας της Κίνας στην Τουρκία θα βοηθήσει στην έκδοση δανείων στην κυβέρνηση που κυριαρχείται με κινεζικό γιουάν πριν από το τέλος του έτους.
Αυτό έπεται των ειδήσεων ότι η κρατική βιομηχανική και εμπορική τράπεζα της Κίνας συμφώνησε να παράσχει δάνειο ύψους 3.6 δις δολαρίων. Για τον τουρκικό τομέα ενέργειας και μεταφορών, η κρατική ναυτιλιακή εταιρεία της Κίνας, COSCO, κατέχει το 65% του τρίτου μεγαλύτερου λιμένα της Τουρκίας. Γράφοντας αυτήν την εβδομάδα στην Asia Times, ο σχολιαστής David Goldman προέβλεψε ότι τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας θα επιτρέψουν στα κινεζικά συμφέροντα να επεκτείνουν τις επενδύσεις τους στη χώρα με χαμηλό κόστος.
Ανακοινώνουν έργα
Παρά τη νομισματική κρίση που ταλανίζει την Τουρκία, η Κυβέρνηση Ερντογάν διατυμπανίζει ότι προωθεί τα σχέδια επέκτασης των υποδομών φυσικού αερίου. Σύμφωνα με ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα της Τουρκίας την Τετάρτη, ο κρατικός εισαγωγέας φυσικού αερίου και ο διαχειριστής δικτύου μεταφοράς Botas έχει λάβει το πράσινο φως για την υποχρεωτική αγορά γης για το πρώτο χερσαίο τμήμα του αγωγού Turksh Stream, που θα μεταφέρει 31,75 δις κυβικά μέτρα αερίου τον χρόνο.
Η άδεια καλύπτει τη διαδρομή του Turkish Stream από τον σταθμό παραλαβής στο Kiyikoy στην ευρωπαϊκή ακτή της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας έως το Luleburgaz, όπου θα συνδεθεί με την υπάρχουσα γραμμή της Botas και θα επιτρέψει την απαλλοτρίωση της γης για την κατασκευή του αγωγού και των βοηθητικών κτηρίων, τους δρόμους πρόσβασης και τις χερσαίες γραμμές.
Η πρώτη φάση του εν λόγω αγωγού έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία έως το τέλος του 2019 και η δεύτερη φάση προβλέπει τη συνέχεια μέσω ενός δεύτερου χερσαίου τμήματος είτε στα τουρκικά σύνορα με την Ελλάδα ή τη Βουλγαρία ή και τα δύο. Επιπλέον, τη Δευτέρα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Τουρκίας άνοιξε τη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης για την κατασκευή από την Botas ενός FSRU στον κόλπο του Saros, στην ακτή του ευρωπαϊκού Αιγαίου στην Τουρκία.
Η διαφήμιση του ΤΑΝΑP
Σε μια προσπάθεια να διασκεδάσει τις ανησυχίες, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Τουρκίας, Alparslan Bayraktar, είπε πως ο αγωγός φυσικού αερίου Trans-Anatolian (TANAP) θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της Τουρκίας και θα συμβάλει στη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών. Ταυτόχρονα, ο TANAP θα επιτρέψει την ενίσχυση του στρατηγικού ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή, ανέφερε ο υπουργός. Ο TANAP θα αντιπροσωπεύει το 10% όλων των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Τουρκία, κάτι που είναι σημαντικό από πλευράς διαφοροποίησης των προμηθειών, πρόσθεσε.
Μεταξύ άλλων, τόνισε ότι οι τρεις χώρες -το Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκία και η Γεωργία- έδειξαν σε ολόκληρο τον κόσμο ότι μπορούν να εφαρμόσουν ένα τόσο μεγάλο έργο, το οποίο συμβάλλει στην ευημερία και την ανάπτυξη της ευημερίας του πληθυσμού της περιοχής. Ο TANAP είναι ο αγωγός στου οποίου τα εγκαίνια πήγε και ο κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί και ισχυρίζεται ότι θα πρέπει να μεταφερθούν και τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, όπως δηλαδή επιδιώκει και η Άγκυρα.
Επιπτώσεις και στις ΗΠΑ
Οι μετοχές των ΗΠΑ υποχώρησαν τη Δευτέρα, με βάση τις μετοχές των εταιρειών ενέργειας και υλικών, καθώς οι τιμές του πετρελαίου μειώθηκαν. Μια οικονομική κρίση στην Τουρκία εξακολούθησε να μεταδίδεται στις παγκόσμιες αγορές, οδηγώντας τους επενδυτές να εγκαταλείψουν τα πιο επικίνδυνα περιουσιακά στοιχεία όπως οι μετοχές. Η πτώση των τιμών του πετρελαίου για την έναρξη της εβδομάδας άσκησε επίσης πίεση στα αποθέματα.
Οι νέες ταρίφες που επέβαλε ο Τραμπ σε χάλυβα και αλουμίνιο κατά της Τουρκίας αναμένεται να επηρεάσουν αναπόφευκτα και εταιρείες όπως η Kinder Morgan, ο δεύτερος μεγαλύτερος διαχειριστής αγωγών της Βόρειας Αμερικής, ο οποίος αγοράζει εξειδικευμένους αγωγούς από την Τουρκία. Η εταιρεία έχει ήδη παραγγείλει σχεδόν το ήμισυ των ειδικών σωλήνων που χρειάζονται για το έργο Gulf Coast Express από το τουρκικό χαλυβουργείο Borusan Mannesman. Η εντολή τέθηκε σε εφαρμογή πριν από την πρώτη δέσμη κυρώσεων του Τραμπ.
Ο αγωγός φυσικού αερίου ύψους 1,75 δις δολαρίων, για να συνδέσει το δυτικό Τέξας με την ακτή του Κόλπου των ΗΠΑ, έχει φέτος δει αύξηση κόστους 40 εκατομμυρίων δολαρίων μετά από αυτές τις αρχικές κυρώσεις. Η εταιρεία υπέβαλε αίτηση παραίτησης από τον φόρο 25% για τις εισαγωγές χάλυβα από την Τουρκία, αλλά δεν λήφθηκε απόφαση.
Η Catherine Landry, αντιπρόεδρος της εμπορικής ομάδας Interstate Natural Gas Association της Αμερικής, δήλωσε στο Reuters ότι οι εμπορικές ενέργειες «απειλούν σημαντικά έργα ενεργειακής υποδομής. Οι εταιρείες τιμωρούνται άδικα για συμμετοχή στο διεθνές εμπόριο», πρόσθεσε. Η Τουρκία λέγεται ότι παρέχει μόνο το 4% των εισαγωγών χάλυβα των ΗΠΑ, αλλά για εκείνους που βασίζονται σε τουρκικά υλικά, οι εναλλακτικές λύσεις μπορεί να μην είναι επιλογή.
Σύμφωνα επίσης με την Kallanish Energy, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι ο διπλασιασμός των τιμολογίων στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την Τουρκία είναι πιθανό να αυξήσει το κόστος των ενεργειακών έργων υποδομής των ΗΠΑ, καθώς ο υψηλότερος ανταγωνισμός θα μπορούσε να άρει την τιμή του χάλυβα.
(του Μάριου Πούλλαδου, Η Σημερινή)