Του Κ.Ν.Σταμπολή
Δευ, 27 Απριλίου 2020 - 10:13
Ως γνωστό η κρίση του κορωνοϊού οδήγησε σε ραγδαία και βαθειά μείωση της ζήτησης πετρελαίου με αποτέλεσμα την κατάρρευση των διεθνών τιμών αργού κατά 70% από τις αρχές του χρόνου, με το Brent το διεθνές benchmark να πωλείται λίγο πάνω από τα $20 το βαρέλι, και την προοπτική διατήρηση τους σε χαμηλά επίπεδα για όλο το 2020. Αυτή η απρόσμενη εξέλιξη δημιουργεί νέα δεδομένα στην πετρελαϊκή αγορά. Όχι μόνο τη διεθνή αλλά και στην Ελλάδα στην οποία και θα αναφερθούμε στο σημερινό μας σημείωμα. Εκ πρώτης όψεως τα οφέλη για μια πετρελαιοεισαγωγική οικονομία όπως η Ελληνική είναι προφανή αφού αίφνης μειώνεται και μάλιστα σημαντικά, μεταξύ 40% και 45% βάσει εκτιμήσεων παραγόντων της αγοράς, το ετήσιο κονδύλι που πληρώνει κάθε χρόνο η χώρα για εισαγωγές αργού πετρελαίου από διάφορες χώρες
με κυρίους προμηθευτές την Ρωσία, το Ιράκ, την Σ. Αραβία, Καζακστάν κα. Το 2018 η Ελλάδα κατανάλωσε στην εσωτερική αγορά 7,0 εκατ. τόνους πετρελαίου ενώ οι εκτιμήσεις για το 2019 ανεβάζουν το νούμερο αυτό στους 7,5 εκατ. τόνους. Το 2018 με μέσο όρο το Brent στα $71,31 το βαρέλι το συνολικό καθαρό (net) κόστος εισαγωγών που αντιστοιχεί στην εσωτερική κατανάλωση έφθασε τα $5,18 δισ. ενώ για το 2019, με μέσο κόστος Brent στα $64,28 το βαρέλι, αυτό διαμορφώθηκε στα $5,04 δισ.
Βάσει των ανωτέρω στοιχείων αλλά και εκτιμήσεων για την πορεία της εσωτερικής αγοράς το τρέχον έτος υπολογίζεται ότι το ποσό που θα χρειασθεί για εισαγωγές αργού για εγχώρια κατανάλωση δεν θα υπερβεί τα $2,2 δισ. με μέσο όρο Brent στα $40- 45 το βαρέλι. Αυτή η εκτίμηση βασίζεται στην παραδοχή ότι η κατανάλωση σε ετήσια βάση θα μειωθεί και αυτή σημαντικά σε επίπεδο 25% μέσο όρο. Άρα, από τη μια πλευρά η μεγάλη μείωση των διεθνών τιμών και από την άλλη η αισθητή μείωση της κατανάλωσης διαμορφώνουν ένα τελείως διαφορετικό και πρωτόγνωρο πλαίσιο λειτουργίας της εγχώριας αγοράς σε σύγκριση με όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Η μεν εθνική οικονομία ωφελείται τα μέγιστα με άμεσες θετικές επιπτώσεις στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών και άρα μια αναπάντεχη ένεση σε δημοσιονομικό επίπεδο, αλλά και ο ίδιος ο καταναλωτής θα ωφεληθεί σημαντικά αφού μειώνεται (και θα μειωθεί περαιτέρω) η καταναλωτική του δαπάνη για καύσιμα τουλάχιστον για τους επόμενους 12 μήνες. Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και ρόδινα, γιατί η μεν μείωση της τιμής του πετρελαίου στην αντλία- με την αμόλυβδη να έχει φθάσει σήμερα στο €1,3 το λίτρο - θα συμβάλλει στην τόνωση της ζήτησης ώστε σε ετήσια βάση να μην καταρρεύσει στα σημερινά ιδιαίτερα χαμηλά, επίπεδα (-70% κατανάλωσης στις βενζίνες και -46% στο πετρέλαιο κίνησης το δίμηνο Μάρτιος-Απρίλιος) αλλά αυτόματα σημαίνει μείωση στα φορολογικά έσοδα του κράτους.
Ως γνωστό το πετρέλαιο, μαζί με τα τσιγάρα (έως πρόσφατα) τα ποτά και τις μεταφορές, αποτελεί βασική πηγή εσόδων για το σπάταλο και υπέρογκο σε μέγεθος Ελληνικό δημόσιο. Οι δε φόροι στα καύσιμα είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη. Για κάθε 100 ευρώ που πληρώνει ο Έλλην οδηγός στο πρατήριο καυσίμων μόνο 33 ευρώ καταλήγουν στην βιομηχανία πετρελαίου. Δηλαδή καλύπτουν το κόστος της πρώτης ύλης και της μεταφοράς της, τα έξοδα και τα περιθώρια των διυλιστηρίων καθώς και τα έξοδα των εταιρειών εμπορίας και αυτά των πρατηριούχων. Τα υπόλοιπα 67 ευρώ πηγαίνουν στο κράτος.
Πως διαμορφώνεται η τελική τιμή στην αντλία-Τα ποσοστά φόρων και δασμών
Αποκαλυπτική είναι η Έκθεση του ΟΟΣΑ σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες πληρώνουν δυσανάλογα υψηλούς φόρους στα καύσιμα, πετρέλαιο και φ.αέριο. Συγκεκριμένα το σύνολο των φόρων ανέρχεται στο απίστευτο 65,7% της λιανικής τιμής, με μόνη υψηλότερη επιβάρυνση στην Φινλανδία (67,3%) και στην Ολλανδία (67,5%) των οποίων όμως το κατά κεφαλή εισόδημα είναι αρκετά υψηλότερο από το αντίστοιχο της Ελλάδος.
Μόνο από την φορολογία επί των πετρελαϊκών προϊόντων το κράτος καλύπτει κατά προσέγγιση το 12% των εσόδων του τακτικού του προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2020 από τον ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή αλλά και από τον Ειδικό Φόρο Καταναλώσεως (ΕΦΚ) ενεργειακών προϊόντων το Δημόσιο αναμένει αθροιστικά έσοδα άνω των € 6,5 δισ. Οι σημερινές συνθήκες χαμηλής ζήτησης και χαμηλής κατανάλωσης, που ως φαίνεται θα ισχύσουν και τους επόμενους μήνες, δείχνουν ότι ο ανωτέρω στόχος δεν θα επιτευχθεί με αποτέλεσμα να υπάρξει φανερή "τρύπα" στον προϋπολογισμό. Έτσι το έλλειμμα φορολογικών εσόδων από τα πετρελαιοειδή αλλά και από τον τουρισμό (που και εδώ προβλέπεται μείωση φορολογικών εσόδων άνω του 60%) θα κληθεί να καλύψει η κυβέρνηση σχεδόν αποκλειστικά από εξωτερικό δανεισμό, εκτοξεύοντας το δημόσιο χρέος σε δυσθεώρητα ύψη, αφού είναι ανίκανη να περικόψει τις παράλογα υψηλές κρατικές δαπάνες
Συμπερασματικά οι μειωμένες τιμές πετρελαίου σημαίνουν αισθητά μικρότερα φορολογικά έσοδα για το Ελληνικό δημόσιο ενώ θα υπάρξει μικρό σχετικά όφελος για τον καταναλωτή. Αφού, η πτώση των διεθνών τιμών αργού λόγω της υψηλότατης φορολογίας δεν αντανακλάται στις τιμές στην αντλία. Άρα ακόμα και εάν η διεθνής τιμή πέσει πολύ χαμηλά, λχ στα $ 10 το βαρέλι, η φορολογία δεν πρόκειται να μειωθεί κατά πολύ αφού ο ΕΦΚ υπολογίζεται στον όγκο των πωλήσεων και όχι στην τιμή του προϊόντος και άρα ο καταναλωτής θα εξακολουθήσει να πληρώνει υπέρογκα ποσά στην αντλία που δεν πρόκειται ποτέ να πέσουν κάτω από το € 1 το λίτρο. Άρα η χώρα και οι επιχειρήσεις, λόγω του στρεβλού φορολογικού συστήματος, δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα οφέλη από την μείωση του ελλείμματος εξωτερικών συναλλαγών και έτσι το φθηνό πετρέλαιο της διεθνούς αγοράς δεν μπορεί να τονώσει, στον βαθμό που θα έπρεπε, την Ελληνική οικονομία.
Εκτιμούμε ότι η σημερινή αρνητική για το κράτος συγκυρία αποτελεί άριστη αφορμή για την κυβέρνηση να αναθεωρήσει συνολικά την πολιτική της - τόσο στο φορολογικό σκέλος όσο και σε αυτό της έρευνας παραγωγής -απέναντι στους υδρογονάνθρακες που καλώς η κακώς καλύπτουν σχεδόν το 70% των ενεργειακών μας αναγκών, και θα εξακολουθήσουν να την καλύπτουν για πολλά χρόνια ακόμα.