09 07 2025 | 07:46
Με μετρημένο ρίσκο αλλά και καλά στοχευμένη πίεση, η ΔΕΠΑ κατάφερε να μετατρέψει μια σκληρή αντιπαράθεση με τη ρωσική Gazprom Export σε μια συμφωνία που διασφαλίζει ενεργειακή συνέχεια, οικονομική ισορροπία και γεωπολιτική σταθερότητα.
Άλλωστε οι ανατροπές και οι αλλαγές στην ενεργειακή αγορά τα τελευταία χρόνια δημιούργησαν νέες συνθήκες που απαιτούσαν την ενεργή διαχείριση από πλευράς της εταιρείας αερίου.
Το ιστορικό
Όταν το 2022 η τιμή του ρωσικού αερίου που κατευθυνόταν στην Ελλάδα μέσω της ΔΕΠΑ διαμορφωνόταν αισθητά υψηλότερα από τις αντίστοιχες τιμές LNG στην spot αγορά αλλά και από τις τιμές που έδινε η ίδια η Gazprom σε ανταγωνιστές της ΔΕΠΑ στην ελληνική αγορά, η κρατική επιχείρηση δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια.
Τον Νοέμβριο του 2022, η ΔΕΠΑ υπέβαλε επίσημο αίτημα επαναδιαπραγμάτευσης της τιμής, όπως προβλεπόταν από τη μακροχρόνια σύμβαση με την Gazprom Export (GPE). Η απάντηση ήταν αρνητική. Η ρωσική πλευρά διατήρησε αδιάλλακτη στάση, αδιαφορώντας για το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό και ενεργειακό περιβάλλον της Ευρώπης.
Ακολούθησε ένας ολόκληρος χρόνος άκαρπων διαπραγματεύσεων. Όταν κατέστη σαφές ότι καμία εμπορική λύση δεν επρόκειτο να προκύψει, η ΔΕΠΑ αποφάσισε να «παίξει τα ρέστα της». Τον Μάρτιο του 2024 προσέφυγε σε διεθνή διαιτησία.
Η επιλογή αυτή δεν ήταν εύκολη. Περιλάμβανε νομικό και πολιτικό ρίσκο, ενώ ταυτόχρονα εξέθετε τη ΔΕΠΑ – και ευρύτερα το ελληνικό κράτος – σε πιθανή αντιπαράθεση με έναν από τους βασικούς προμηθευτές φυσικού αερίου. Όμως η διαιτησία δεν ήταν αυτοσκοπός. Ήταν μέσο πίεσης.
Η ανατροπή: πώς λειτούργησε η διαιτησία ως μοχλός πίεσης
Όπως αποκαλύπτεται πλέον, η προσφυγή στη διαιτησία σε συνδυασμό με την τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία που ανέπτυξε η ΔΕΠΑ – με τη στήριξη διεθνών συμβούλων – ανάγκασε τελικά τη GPE να επανέλθει στο τραπέζι με διάθεση συμβιβασμού.
Πέντε μήνες πριν την έκδοση της οριστικής απόφασης από το διαιτητικό δικαστήριο, οι Ρώσοι ζήτησαν επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Η έκβαση; Μια εξωδικαστική συμφωνία που θεωρείται ιδιαίτερα ευνοϊκή για την ελληνική πλευρά, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό της:
- Διαγράφονται πλήρως οι οικονομικές απαιτήσεις της Gazprom, που είχαν διαμορφωθεί στα περίπου 400 εκατ. ευρώ λόγω ρητρών take-or-pay.
- Εξασφαλίζεται ανταγωνιστική τιμή προμήθειας φυσικού αερίου για τη ΔΕΠΑ έως τα τέλη του 2026, με πρόβλεψη αναδρομικής έκπτωσης.
- Κατοχυρώνεται η απρόσκοπτη συνέχιση των ροών, σε μια περίοδο όπου η ενεργειακή αβεβαιότητα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη παραμένει έντονη.
- Αίρονται όλες οι νομικές και εμπορικές εκκρεμότητες, προσφέροντας στη ΔΕΠΑ ένα σαφές και σταθερό πλαίσιο για την επόμενη ημέρα.
Η σημασία για την ενεργειακή και οικονομική ασφάλεια της χώρας
Η συμφωνία δεν έχει μόνο εμπορικό και νομικό βάθος. Έχει στρατηγική σημασία για τη χώρα. Εξασφαλίζει ένα μεγάλο μέρος των αναγκών φυσικού αερίου της Ελλάδας με όρους προβλέψιμους και χωρίς έκτακτους κινδύνους. Σε μια περίοδο γεωπολιτικής αστάθειας, με την Ανατολική Μεσόγειο να βρίσκεται ξανά σε ένταση, η ασφάλεια των ενεργειακών ροών καθίσταται ζωτικό ζήτημα.
Ταυτόχρονα, δίνει στη ΔΕΠΑ το «οξυγόνο» που χρειάζεται για να προχωρήσει τον μετασχηματισμό της. Με το κόστος προμήθειας πλέον σταθεροποιημένο, η επιχείρηση μπορεί να σχεδιάσει πιο αξιόπιστα την παρουσία της σε νέες εμπορικές δραστηριότητες και να ενισχύσει τη θέση της στην εγχώρια αγορά.
Το "αόρατο" αποτέλεσμα της πίεσης
Ίσως το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της υπόθεσης είναι πως η ΔΕΠΑ πέτυχε το αποτέλεσμα χωρίς ποτέ να φτάσει σε απόφαση η διαιτησία. Το γεγονός ότι η GPE υποχώρησε και συμφώνησε σε όρους εξαιρετικά ευνοϊκούς για την ελληνική πλευρά, υπογραμμίζει τη δύναμη του «σωστά ασκημένου ρίσκου».
Η υπόθεση μπορεί να αποτελέσει οδηγό για άλλες δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Ότι δηλαδή, όταν μια εταιρεία ενεργεί με τεχνοκρατικό σχεδιασμό, στρατηγική αποφασιστικότητα και θάρρος, μπορεί να πετύχει εξαιρετικά αποτελέσματα ακόμη και απέναντι σε πολύ ισχυρότερους παίκτες.