10 11 2025 | 07:33
«Θεμέλιο λίθο» για την κατοχύρωση του Κάθετου Διαδρόμου χαρακτηρίζουν πηγές της αγοράς την πρόσφατη συμφωνία ΔΕΠΑ Εμπορίας-AKTOR με την Venture Global για την προμήθεια LNG, με τα «ποιοτικά στοιχεία» να εντοπίζονται στο «μέγεθος» των αντισυμβαλλόμενων και τα οποία σηματοδοτούν μια «νέα σελίδα» στο εγχείρημα του «Vertical Corridor».
Ειδικότερα, όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι ίδιες πηγές, η εν λόγω συμφωνία έρχεται πρακτικά να αντιστοιχήσει την πολιτική και γεωπολιτική πρόθεση με την οικονομική πραγματικότητα της αγοράς.
Μικροί τοπικοί «παίκτες»
Αναλυτικότερα, η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και ακολούθως οι επιμέρους αγορές των χωρών συνθέτουν την γεωγραφία της περιοχής χαρακτηρίζονται από μικρούς αγοραστές και μικρούς πωλητές, γεγονός «δυσκολεύει» σημαντικά την προώθηση μακροπρόθεσμων συμφωνιών προμήθειας φυσικού αερίου με το τελευταίο, ωστόσο, να αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προώθηση και πολύ περισσότερο την κατοχύρωση έργων όπως ο Κάθετος Διάδρομος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω «διάσταση», από την μία αθρόα πολιτική και τεχνική στήριξη (βλέπε πρωτοβουλίες Διαχειριστών ΕΣΦΑ) και από την άλλη περιορισμένο ενδιαφέρον της αγοράς, αποτυπώθηκε στις δημοπρασίες που προηγήθηκαν για την δέσμευση δυναμικότητας κατά μήκος του Κάθετου Διαδρόμου με το τελευταίο «auction» να διαφοροποιείται «μετρημένα» προς το καλύτερο.
Επιπρόσθετα, η μεταβλητότητα της αγοράς φυσικού αερίου με την ζήτηση να αυξομειώνεται στα πλαίσια ενός συνολικότερου κλίματος «αβεβαιότητας» επιτείνει την δυσκολία, καθιστώντας στο τέλος της ημέρας, «προς αποφυγήν» για τους «τοπικούς παίκτες» τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις υπό το βάρος του «ρίσκου» που συνεπάγεται.
«Στη δική μας περιοχή, οι αγοραστές είναι μικροί και λίγοι με αδυναμία να αγοράσουν μακροχρόνια» σημειώνει σχετικά στέλεχος της αγοράς για να συμπληρώσει ότι η λύση βρίσκεται σε έναν «αγοραστή με ισχυρές εγγυήσεις πίσω του και έναν πωλητή που να μπορεί να αναλάβει το ρίσκο», βλέπε ΔΕΠΑ Εμπορίας και AKTOR από την μία και Venture Global από την άλλη.
Με άλλα λόγια, η εν λόγω συμφωνία καθώς και άλλες ανάλογες που ενδέχεται να ακολουθήσουν, δύναται να αποτελέσουν, όπως διευκρινίζουν οι ίδιες πηγές, το «όχημα» για να θεμελιωθεί ο «Κάθετος Διάδρομος» που διαφορετικά, δεδομένης της φυσιογνωμίας της οικείας αγοράς, ενδεχόμενα να περιοριζόταν σε επιμέρους συμφωνίες προμήθειας που ωστόσο δεν «δικαιολογούν» πρόσθετες επενδύσεις και πολύ περισσότερο την ανάδειξη μίας χώρας σε βασικό διαμετακομιστικό κόμβο φυσικού αερίου.
Υπό αυτό το πρίσμα, η συμφωνία των ΑTLANTIC – SEE LNG TRADE και της Venture Global «διαβάζεται» ως το «τελειότερο που μπορούσε να γίνει αυτή την στιγμή», όντας σε μια περίοδο προσαρμογής για την οριστική και καθολική απόσυρση του ρωσικού αερίου από την περιοχή της Βαλκανικής, ήτοι σε τροχιά υποκατάστασης περί των 16 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου που σήμερα εισέρχονται στην ευρωπαϊκή αγορά από την Ρωσία μέσω του αγωγού Turk Stream.
Η ύπαρξη μιας κρατικής εταιρείας από την μία (ΔΕΠΑ Εμπορίας) με οικονομική επιφάνεια και «ισχυρές πλάτες» και της Venture Global, ενός «portfolio maker» από την άλλη, δύναται να «ξεκλειδώσουν» τον Κάθετο Διάδρομο, «παραμερίζοντας» ουσιαστικά τις τοπικές «δυστοκίες» των τοπικών παικτών, οι οποίοι εκ φύσεως και μεγέθους, είναι υποχρεωμένοι να κινούνται «μετρημένα».
Η διαχείριση της συμφωνίας
Μια ακόμη παράμετρος που «κρίνει» την επιτυχία της συμφωνίας και του όλου εγχειρήματος αφορά στην διαχείριση της συμφωνίας. Στελέχη της αγοράς σημειώνουν ότι το κρίσιμο είναι η συμφωνία να προχωρά, να εκτελείται «όπως τραβάει η αγορά», απαλλαγμένη δηλαδή από σκληρούς όρους και δεσμεύσεις (βλέπε take or pay) κατά τα πρότυπα προηγούμενων συμφωνιών της ΔΕΠΑ Εμπορίας (πχ Gazprom) που την έφεραν στα δικαστήρια σε μια πορεία.
Η εν λόγω διάσταση είναι σημαντική καθώς μιλάμε για μια αγορά (Νοτιοανατολική Ευρώπη) της τάξης των 20-25 bcm κατά μέγιστο, υπό ενεργειακή μετάβαση και διαμόρφωση, πράγμα που με την σειρά του επιφυλάσσει διαφορετικές «ταχύτητες» και «δεδομένα» για κάθε επιμέρους αγορά. Κατά συνέπεια, η ευελιξία αναδεικνύεται σε βασικό στοιχείο προκειμένου να λειτουργήσει το όλο εγχείρημα αποτελεσματικά.
Ο παράγοντας «Τουρκία»
Από εκεί και πέρα, ο πρώτος αστερίσκος στο όλο εγχείρημα ακούει στο όνομα «Τουρκία» με την γειτονική χώρα να δύναται αποτελέσει την εναλλακτική της Ρωσίας στα σχέδια της Ευρώπης, διοχετεύοντας το ρωσικό αέριο προς την εσωτερική της αγοράς και στέλνοντας προς εξαγωγή τα φορτία LNG που φτάνουν στα τερματικά της.
Το αποτέλεσμα, όπως επισημαίνουν στελέχη του κλάδου, θα είναι το «ξέπλυμα» του ρωσικού αερίου, πράγμα που θα φανεί συν τω χρόνω αν οι ποσότητες από την Ρωσία που καταφτάνουν στην Τουρκία παραμείνουν σταθερές ή αυξηθούν κιόλας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία διατηρεί φιλοδοξίες να αναδειχθεί εαυτόν σε βασικό κόμβο διαμετακόμισης φυσικού αερίου με προοπτική τροφοδοσίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, γεγονός που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ενδέχεται να επηρεάσει τα επιχειρούμενα σχέδια στην άλλη μεριά του Αιγαίου.
Θετικοί «οιωνοί» για την συνέχεια
Τέλος, οι τελευταίες εκτιμήσεις θέλουν αυξημένο ενδιαφέρον στις επικείμενες δημοπρασίες για δέσμευση δυναμικότητας στον Κάθετο Διάδρομο τόσο σε συνέχεια της ελκυστικότητας που πλέον έχει το ειδικό προϊόν «Route 1» όσο και των αναγκών για τον εφοδιασμό της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, όλα τα σημεία εισόδου της Ουκρανίας καταγράφουν σχεδόν πλήρη κάλυψη της δυναμικότητάς τους κατά το πρώτο τρίμηνο του 2026, μένοντας διαθέσιμη δίοδος ο «Κάθετος Διάδρομος» για την προώθηση ποσοτήτων προς την χώρα. Μάλιστα, οι εν λόγω ανάγκες εκτιμώνται περί τα 4-5 bcm, πράγμα που αναμένεται να δώσει περαιτέρω ώθηση στην αξιοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου.
Από την πλευρά τους, οι εμπλεκόμενοι Διαχειριστές, όπως έχει γράψει το energypress, προωθούν νέα προϊόντα δέσμευσης δυναμικότητας κατά μήκος του Κάθετου Διαδρόμου, ενώ, ταυτόχρονα εργάζονται στο παρασκήνιο για την δημιουργία ενός μόνιμου προϊόντος που θα συνδυάζει κατά τον βέλτιστο τρόπο τιμή, διάρκεια και ρυθμιστικό πλαίσιο, προσφέροντας έτσι τα απαραίτητα στοιχεία που θα κάνουν την αγορά να προχωρήσει σε μεγαλύτερη αξιοποίηση της εν λόγω εναλλακτικής όδευσης για την προώθηση ποσοτήτων LNG προς την Ουκρανία πρώτα και κύρια αλλά και άλλες αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
ΠΗΓΗ energypress.gr